طراحی پارچه و هنر پارچه سازی

یکی از بخش های مهم در طراحی پارچه و لباس استفاده از موادی است که کیفیت لباس را بالا ببرند و جلوه‌ی آن را دوچندان کنند. پارچه‌ی لباس‌ها یکی از اصلی ترین موارد کاربردی در آماده سازی لباس هستند و کاربرد های بسیاری چون محافظت پوست از آلودگی و آفتاب سوختگی، گرم نگهداشتن بدن و… دارند. همچنین نوع پوشش و جنس پارچه‌ی لباس نشان دهنده‌ی جایگاه اجتماعی، فرهنگ، شخصیت و باور های فردی است .در این مقاله با انواع طراحی پارچه و هنر پارچه سازی آشنا می‌شویم.

تاریخچه :

طبق گفته‌ی باستان شناسان، قدیمی ترین پارچه‌متعلق به ۲۸۰۰ سال پیش کشور مصر است. این پارچه‌ها از جنس گیاه پاپیروس و با طرح شگفتن گل نیلوفر آبی هستند. در دیگر نقاط جهان پارچه های بافته شده از پشم و مو‌ی حیوانات و مواد گیاهی برای آماده سازی پارچه‌ها استفاده می‌کردند. اولین پارچه های بافته و پیدا شده شامل قطعه‌ای تک رنگ بوده که در موارد بسیار محدود شامل طرح های دستی و نقاشی شده روی آن‌ها هستند. این هنر دستی پس از سال‌ها تکامل از حالت بافت تکه پارچه های کوچک خارج شده و همراه با تکنولوژی تبدیل به بافت طاقه های بزرگی از پارچه همراه با انواع نخ های خاص و زیبا شده است.

طراحی پارچه چیست؟

طراحی پارچه شامل یک پروسه‌ی خلاق و فنی از طراحی دو یا سه بعدی طرح پارچه و در نهایت بافت انواع تار و پودها به هم و آماده سازی پارچه است و در این بین وظیفه‌ی طراح پارچه، آماده سازی طرح پارچه همراه با رنگ و انواع نخ های مورد استفاده است.
این پارچه‌ها در صنایع مختلفی مانند طراحی و تولید مبلمان و وسایل خانه، مد و فشن و… کاربرد دارد.
به طور کلی طراحی پارچه به ۳ دسته‌ی طراحی پارچه‌های بافتی، طراحی پارچه های چاپی و طراحی پارچه های چند مرحله‌ای تقسیم می‌شود که هرکدام مراحل متفاوتی برای تولید و آماده سازی دارند.

طراحی پارچه ها بافتی :

طراحان برای این نوع پارچه‌ها نخست طرح پارچه را مشخص می‌کنند و سپس متناسب با رنگ و شکل آن، اندازه‌ی نخ، تعداد نخ در هر تار و پود، زاویه‌ی بافت، زمان تعویض رنگ نخ‌ها و نوع ماشین مورد نیاز را مشخص می‌کنند.

طراحی پارچه های چاپی :

در این نوع طراحی پارچه، طراحان پس از آماده شدن طرح‌ها و بدست آوردن اطلاعات لازم راجع به نوع پارچه و رنگ‌های مورد نیاز، به کمک متخصصان فنی نوع و مراحل چاپ را تعیین می‌کنند و پس از چاپ و زمان مورد نیاز برای خشک شدن، پارچه آماده‌ی استفاده است.
در این نوع طراحی پارچه نکته‌ی بسیار مهم «طرح» است. طرح‌ها در این زمینه به چهار دسته‌ی گل‌دار، هندسی، فرهنگ در دنیا، آزاد تقسیم بندی می‌شوند که به صورت طرح های تکرار شونده (مانند پارچه های خال‌خالی) و طرح های خاص و سفارشی اجرا می‌شوند.

طراحی پارچه های چند مرحله‌ای :

در این نوع طرح پارچه و نوع بافت آن بسیار پیچیده‌تر از دو نوع قبلی هستند، زیرا نیازمند بافت های متنوع در پارچه و فضا های خالی برای انواع دوخت و تزئینات هستند. این پارچه‌ها اکثرا سفارشی هستند و پس از بافت در کارخانه به صورت لیزری قطعه قطعه می‌شوند و در نهایت به وسیله‌ی دست روی آن‌ها گل‌دوزی، سوزن دوزی و جواهر دوزی انجام می‌شود.

طراحان لباس برند های مشهور چگونه پارچه های مورد نیاز برای هر مجموعه را خریداری می‌کنند؟

احتمالا شما هم تا به حال به جزئیات لباس های دنیای مد و فشن دقت کردید. لباس های پر جزيیات و همراه با انواع دوخت و تزئینات پیچیده که زیبایی و جلوه‌ی آن‌ها باعث می‌شود نتوانیم از آن‌ها چشم برداریم. اما این پارچه ها چگونه و از کجا تهیه می‌شوند؟
برای پاسخ به این سوال باید از مرحله‌ی طراحی لباس شروع کنیم.

پس از طراحی لباس های هر مجموعه، طراحان لباس با گروهی از متخصصان راجع به جنس و بافت لباس‌ها صحبت می‌کنند و تصویری که در ذهن خود دارند را با آن‌ها به اشتراک می‌گذارند. سپس درباره‌ی نحوه‌ی اجرایی بودن طرح با انواع مواد اولیه صحبت می‌شود و مراحل دوخت و جنس پارچه مشخص می‌شود.
در این مرحله شخصی با حرفه‌ی «طراحی پارچه» درباره‌ی طرح پارچه‌ها با طراح و مسئولان برند صحبت می‌کند تا بتواند تصویر کلی آنان را متوجه شود و سپس پارچه های مورد نیاز را به کمک طراحی دستی و دو بعدی یا نرم افزار های کامپیوتری و سه بعدی طراحی می‌کند و پیشنهاد بهترین نوع اجرا‌ی پارچه شامل پارچه های بافتی، چاپی و چند مرحله‌ای را پیشنهاد می‌دهد.

برند های مشهور از چه فروشگاه یا کارخانه‌ای پارچه های خود را خریداری می‌کنند؟

پس از مشخص شدن طرح و جنس پارچه مانند رنگ، نوع بافت، حالت و زاویه‌ی بافت تارو پود، اندازه‌و جنس نخ‌های مورد استفاده، نیاز به چاپ طرح های خاص، نیاز به دوخت های دستی و… کارخانه‌ی مورد نظر را انتخاب می‌کنند. پس درواقع یک کارخانه یا مکان مشخص برای خرید پارچه‌ی برند های مشهور وجود ندارد و هر برند بسته به انواع طراحی و مجموعه بهترین کارخانه را برای سفارش کار انتخاب می‌کنند.
یکی از مهمترین مسائل در این زمینه میزان پارچه‌ی مورد نیاز است. چون بسیاری از کارخانه‌های بزرگ و مشهور، پارچه ها را در مقدار زیاد تولید می‌کنند و به همین علت بسیاری از مجموعه‌ی لباس‌ها در هر فصل با پارچه های محدودی دوخته می‌شوند.

و همچنین در بافت پارچه های برند های لوکس یا لاکچری مانند هرمس و ورساچه Hermes, Versace که دارای لوگو همراه با رنگ و مشخصه های خاصی هستند، نمونه و الگو های خاصی در طراحی در نظر گرفته می‌شود که پس از اتمام و تحویل کار، کارخانه ملزم به نگهداری طرح‌ها است و در صورت وجود کلیشه یا نمونه‌ی قابل کپی پس از یک فصل آن ها را می سوزاند. بنابراین بسیاری از پارچه های سفارشی قابل خریداری در بازار نیستند و اگر نمونه‌ی کپی شده‌ای از این نوع پارچه‌ها وجود داشته باشد پیگرد قانونی دارد.

و البته برند هایی مانند دیور یا ‌dior در کارگاه های خود متخصصانی را دارند که به صورت تخصصی روی دوخت و آماده سازی انواع گل و تزئینات کار می‌کنند و بسیاری از این تزئینات خارج از بافت پارچه‌ها هستند و بیشتر به طراحی لباس‌ها مرتبط هستند. البته در این مرحله نقش طراح پارچه اهمیت بسیاری پیدا می‌کند زیرا در زمان طراحی بافت پارچه، فضا هایی را متناسب با دوخت و تزئینات دستی گذاشته‌اند تا در نهایت، ظاهر لباس کامل و بی نقص باشد.

اما طراحان لباس برند و مجموعه های کوتوق که نیاز به پارچه های خاصی دارند چه می‌کنند؟

در برند های کوتوق طراحان لباس پس از مشورت و صحبت با طراح پارچه و نهایی شدن طرح‌ها، آماده سازی این نوع پارچه‌ها را به دست «پارچه سازان» می‌دهند. هدف در طراحی لباس های کوتوق، منحصربفرد بودن و آماده سازی دستی آن است و برای آماده سازی هرکدام از لباس‌ها زمان زیادی در حدود ۲۰۰ تا هزاران ساعت گذاشته می‌شود. بنابراین در بسیاری از موارد حتی نوع بافت پارچه، رنگ آمیزی پارچه‌ی لباس، نوع دوخت تزئینات پارچه‌ی هر لباس منحصربفرد و خاص بوده و نمونه‌ی جدید دوخته شده با نمونه های قبلی متفاوت هستند. پس این پارچه‌ها به صورت سفارشی در تعداد کم و به صورت خاص توسط پارچه سازان برند یا دیگر افراد خارج از برند آماده می‌شوند.

برای مثال طبق مقاله‌ی منتشر شده در سال ۲۰۲۰ مجله‌ی ‌bof برخی از برندهای لوکس مانند saint Laurent, Balmain, prada, valentine, Gucci و… برخی از دوخت و تزئینات دستی مجموعه های کوتوق را به کمک هنرمندان هندی در بمبئی به انجام می‌رسانند.